Bilgi Merkezi

Türkiye’de uzun yıllardır gündemde olan erken emeklilik konusu, 3 Mart 2023’te Resmi Gazete’de yayımlanan EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) düzenlemesiyle birlikte gerçekleşti.

Çıkan kanun, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlara emeklilik hakkı tanıdı. Ancak bu haktan yararlanabilmek için yalnızca sigorta başlangıç tarihi yeterli olmuyor; aynı zamanda prim gün sayısının da tamamlanmış olması gerekiyor.

Nasıl Erken Emekli Olurum?

EYT kapsamında yaş şartını sağlamayan kişiler, prim günlerini doldurmuş olsalar bile emekli aylığı almaya hak kazanmıyor. Fakat bu kişiler, erken emeklilik için gerekli koşulları yerine getirmiş sayılıyor.

Emekli maaşı bağlanabilmesi için çalışanların öncelikle işverenleriyle mevcut iş sözleşmelerini sonlandırmaları gerekiyor. Sigorta giriş tarihine göre belirlenen prim gün sayısı ve sigortalılık süresi tamamlandığında, erken emeklilik hakkı kazanılabiliyor. Ayrıca doğum ya da askerlik borçlanması gibi uygulamalarla emeklilik yaşını geriye çekmek de mümkün hale geliyor.

Sigorta Çeşitlerine Göre Erken Emeklilik Şartları

Türkiye’de sigortalılar üç ana grupta değerlendiriliyor; 4A, 4B ve 4C.

Özel sektörde çalışanlar 4A (SSK), kendi işini yapanlar 4B (Bağ-Kur), kamu kurumlarında görev yapanlar ise 4C (Emekli Sandığı) kapsamında gruplandırılıyor. Erken emeklilik koşulları bu sigorta türlerine göre farklılık gösteriyor. 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olan 4A’lı kadınların 5000 prim günü ve 20 yıl sigortalılık süresi, erkeklerin ise 5975 prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresi tamamlamaları gerekiyor. 4B ve 4C kapsamındaki çalışanlar için de benzer şekilde prim gün sayısı ve sigortalılık süresi esas alınıyor.

Kadınlarda Erken Emeklilik İmkanları Neler?

Kadın çalışanlar için erken emeklilikte doğum borçlanması önemli bir avantaj.

Sigorta girişinden sonra dünyaya gelen her çocuk için iki yıl borçlanma hakkı tanınıyor ve bu süre en fazla üç çocuk için kullanılabiliyor. Böylece kadınlar toplamda altı yıl, yani 2160 gün prim kazanabiliyor. Önceden yalnızca iki çocuk için geçerli olan bu hak, yapılan düzenlemeyle üç çocuğa çıkarıldı. Bu sayede kadınlar, çalışmadıkları süreleri prim günlerine ekleyerek daha erken emekli olma şansı elde ediyor.

Erkeklerde ise askerlik borçlanması benzer bir avantaj sunuyor. Sigorta başlangıcından önce yapılan askerlik süreleri borçlanılarak emeklilik yaşı öne çekilebiliyor.

Engelli Bireyler İçin Erken Emeklilik Şartları

Çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybettiği tespit edilen sigortalılar, malulen emekli olma hakkına sahip olabiliyor.

Bu durumda en az 10 yıllık sigortalılık süresi ve 1800 gün prim ödemesi şartı aranıyor. Maluliyetin sigortalı olduktan sonra ortaya çıkması gerekiyor. İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş gücünü kaybeden kişiler de bu kapsamda değerlendiriliyor. Engelli bireylerin erken emeklilik başvurularında iş sözleşmesini sonlandırma zorunluluğu bulunmaması, bu süreci daha esnek hale getiren bir etmen.

Hastalık Nedeniyle Erken Emeklilik Mümkün mü?

Bazı ciddi sağlık sorunları da erken emeklilik için gerekçe sayılabiliyor. Öte yandan her hastalık bu kapsama girmiyor. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilmiş sağlık kurulları, kişinin durumunu ayrıntılı testlerle değerlendiriyor. Kanser, organ nakli, parkinson, multipl skleroz, epilepsi, şizofreni, demans, AIDS, serebral palsi, retina kanaması, uzuv kaybı ve benzeri ağır hastalıklar erken emeklilik için geçerli sebepler arasında yer alıyor.

Bu hastalıkların varlığı halinde, kişinin prim günleri ve sigortalılık süresi dikkate alınarak erken emeklilik hakkı tanınabiliyor.